Voedingsadvies
De spijsvertering is een ingenieus proces waarbij alles wat je tot je neemt, wordt omgezet in voor het lichaam bruikbare voedingsstoffen. Dit is een subtiel chemisch proces waarin allerlei processen van elkaar afhankelijk zijn. De precieze samenstelling van de spijsverteringssappen is voor ieder mens verschillend. Daarom is het begrip ‘juiste voeding’ ook voor iedereen verschillend. Als de klient zodanig eet dat de voeding volledig wordt verteerd, dan blijven er geen resten achter in het lichaam. Als niet alle voeding wordt verteerd vervormen de onverteerde restanten tot een giftige, lichaamsvijandige substantie. Deze substantie wordt in de Ayurveda 'ama' genoemd. Ama wordt als een fundamentele oorzaak van ziekte beschouwd.
Omdat de spijsvertering van ieder mens uniek is, kun je geen algemene voedingsadviezen geven. Uitspraken als 'melk is goed voor elk' of 'eet ieder dag een appel' of 'rauwkost is gezond', botsen volledig met dit principe. Dit principe is er ook de oorzaak van dat dieetvoorschriften voor specifieke ziekten (bijvoorbeeld een maagdieet of een leverdieet enz.) zo vaak niet werken. Zij gaan er vanuit dat de spijsvertering bij de verschillenden patienten met dezelfde ziekte hetzelfde funktioneert. Het Ayurvedische uitgangspunt dat dit niet het geval is brengt dan ook een grote verandering met zich mee in de dietetiek.
Een ayurvedisch therapeut zal dus altijd beginnen met te onderzoeken wat de specifieke aard is van jouw spijsvertering. De Ayurveda maakt daarbij onderscheid tussen drie hoofdtypen: een onregelmatige spijsvertering (vata), een snelle spijsvertering (pitta) en een langzame spijsvertering (kapha). Daarbij zijn alle mengtypen denkbaar.
Een ayurvedisch therapeut baseert zijn uiteindelijke voedingsadviezen op enerzijds de oorspronkelijke aard van de spijsvertering van de klient en anderzijds op zijn huidige conditie.
Vaak is er in eerste instantie een reinigend dieet nodig. Daarna is er meestal sprake van een voedingsadvies op korte termijn, wat vooral als doel heeft om de huidige disbalans te herstellen, een een voedingsadvies op langere termijn, wat als doel heeft om het herstelde evenwicht blijvend te handhaven. (In onderstaande lijsten wordt een indruk gegeven van welke voedingsmiddelen geschikt zijn voor bovengenoemde drie hoofdtypen.)
Daar komt nog bij dat de Ayurveda een nauw wederzijds verband ziet tussen de geest en de werking van de darmen. Elke onrust in het denken heeft z’n weerslag op de darmwerking. De invloed van innerlijke spanning op constipatie of van angst op diarree, zijn hier voorbeelden van. Dit wederzijdse verband speelt in een ayurvedisch voedingsadvies daarom ook altijd een rol.
Een voedingsadvies beslaat meestal meer dan één consult. Gemiddeld zijn er ongeveer drie consulten nodig om tot een afgewogen conclusie te komen. Een consult kost € 50.
Gezien het volgende Ayurvedisch gezegde is het echter de moeite om echt aandacht te geven aan je dieet, ook als je geen ernstige klachten hebt: 'Het gebruik van medicijnen heeft geen zin als de voeding niet wordt aangepast aan de kwaliteit van je eigen spijsvertering en het gebruik van geneesmiddelen is niet nodig als je dat wel doet'.
Voedingsadviezen voor de Vata-constitutie
Een Vata-type heeft een onregelmatige spijsvertering. Hij doet er in het algemeen goed aan om vooral Vata-verlagende voeding te eten. Naarmate Vata meer verhoogd is (wat zich bijvoorbeeld kan uiten in pijn, kou, krampen, stijfheid, droge huid, onrustige motoriek, constipatie, gasvorming, hoge bloeddruk, ademstoornissen, slapeloosheid, stress, of concentratieproblemen) is het belangrijker zich strikt te houden aan een zogenaamd Vata-dieet waarin alleen vata-verlagende producten worden gebruikt. Je voeding zal dan het beste medicijn zijn.
Algemeen: een Vata-dieet bestaat vooral uit verwarmend, gekookt, voedzaam (niet te weinig), wat vettig eten. Niet te licht, te droog, te koud, te rauw, te bitter, wrang of scherp voedsel. Een regelmatig eetpatroon is de belangrijkste factor.
|
Verlagend
(zuur, zout, zoet) |
Verhogend
(bitter, wrang, scherp) |
Fruit |
Alle fruit, liefst gekookt |
Gedroogd fruit, meloen, cranberry’s, rauwe appels |
Groente
|
Gekookte groentes |
Rauwe groentes (zoals salades), nachtschades,
voorzichtig met spinazie, komkommer, selderij, asperges, bloemkool |
Granen
|
tarwe, haver, couscous, basmati-rijst |
gerst, boekweit, rogge, rijst en gierst
droge, granen zoals in muesli |
Peulvruchten |
mungbonen |
Alle overige peulvruchten |
Vlees/Vis |
Vis en vlees met mate |
Lam, varken, wild |
Noten/zaden |
Alle verse noten en zaden |
Voorzichtig met zonnebloemzaden, pompoenzaden en kokosnoten |
Vetten |
Vooral ghee en sesamolie, verder roomboter, amandel- en olijfolie |
Soja- en saffloerolie, margarine |
Zuivel |
Alle zuivel behalve ijs |
IJs |
Kruiden |
Bijna alle kruiden zijn goed voor Vata vooral kardemon, venkel, knoflook, asafoetida, nootmuskaat, basilicum, kaneel, kruidnagel, koriander, komijn, fenegriek, gember, zout, geelwortel |
|
Zoetstoffen |
Honing, ahornsiroop, rijststroop, vruchtensuiker |
Suiker (wit en bruin), kunstmatige zoetstoffen |
Drank |
Warm water, melk, bouillon, zoete en zure vruchtensap, kruidenthee van venkel- kardemon en komijnzaad) |
Koude dranken, alcohol, koffie |
Voedingsadviezen voor de Pitta-constitutie
Een Pitta-type heeft een snelle spijsvertering. Hij doet er in het algemeen goed om Pitta-verhogende producten slechts met mate te eten. Als duidelijk is dat Pitta verhoogd is (wat zich bijvoorbeeld kan uiten in maagproblemen, dunne ontlasting, prikkelbaarheid, ontstekingen, verkleuringen van de huid, of temperatuurschommelingen), doe je er goed aan om je strikt te houden aan een zogenaamd Pitta-dieet, d.w.z. dat je geen enkel pitta-verhogend product consumeert. Je voeding zal dan het beste medicijn zijn voor deze ziekteverschijnselen.
Algemeen: verkoelend voedsel, niet te lichte of te vochtige voeding, niet te scherp, niet te zout, niet te zuur, niet te vet, geen gefermenteerde producten, niet te gretig eten maar goed kauwen.
|
Verlagend
(bitter, wrang, zoet) |
Verhogend
(zuur, scherp, zout) |
Fruit |
Zoete vruchten |
Zure vruchten |
Groente
|
Bladgroenten, wortels, courgette, aardappels, koolsoorten, selderij, champions, witlof, olijven, asperges, spruitjes, gekookte prei, gekookte ui |
bieten, tomaten, aubergine, paprika, radijs, rettich, rabarber, rapen, mierikswortel, zuurkool, spinazie, pepers, rauwe ui of prei |
Granen
|
Gerst, basmati-rijst, tarwe, granola, gekookte haver, couscous, pasta, pannenkoek, knäckebröd |
boekweit, maïs, gierst, bruine rijst, rogge, droge haver, muesli, brood met gist |
Peulvruchten |
Alle peulvruchten |
Voorzichtig met dal |
Vlees/Vis |
Zoetwatervis, wild en gevogelte |
Alle overige vlees en vis |
Noten/zaden |
Noten en zaden in geringe mate |
Sesam en tahin |
Vetten |
Ghee, ongezouten roomboter, olijf-, kokos-, soja- en zonnebloemolie |
Sesam-, saffloer-, maiskiem- amandel- en mosterdolie, margarine |
Zuivel |
Ghee, ongezouten boter, verse kaas, melk |
Karnemelk, harde kaas, yoghurt, kwark, ijs, zure room |
Kruiden |
Koriander, venkel, kardemon, komijn, mint, kaneel, geelwortel, saffraan, dille, verse gember, |
Geen scherpe kruiden zoals chili, mosterd, knoflook, droge gember, azijn, kruidnagel, matig met peper en zout |
zoetstoffen |
Ahornsiroop, rijststroop, vruchtensuiker |
Suiker, honing |
Drank |
Water, melk, zoete vruchtensap, thee, chai, granenkoffie, groente-bouillon, kruidenthee van bovenstaan-de pittaverlagende kruiden (liefst van venkel- komijn en korianderzaad) |
Wijn, sterke drank, zure vruchtensap, koffie |
Voedingsadviezen voor de Kapha-constitutie
De spijsvertering van een Kapha-type is stabiel maar traag. Bitter, wrang en scherp voedsel zetten hem in beweging. Zwaar, vet, koud en veel eten moet worden vervangen door licht, droog, warm, weinig en gevarieerd voedsel. Als er symptomen zijn van verstoorde kapha (bijvoorbeeld slijmvorming in de longen, overgewicht, diabetes, oedeem, traagheid, gewrichtsproblemen, depressiviteit), is het noodzakelijk om je strikt te beperken tot kapha-verlagende voeding.
|
Verlagend
(bitter, wrang, scherp) |
Verhogend
(zoet, zuur, zout) |
Fruit |
Appels, cranberry’s, gedroogd fruit, granaatappel, abrikozen, bessen |
Matig met alle overig fruit |
Groente
|
Alle groentes, vooral scherpe en bittere groente (bijvoorbeeld bladgroenten) |
Zoete, sappige groente, avocado, komkommer, courgette, (zoete) aardappels |
Granen |
Gerst, maïs, rogge, basmati-rijst |
Haver, tarwe, rijst |
Peulvruchten |
Alle peulvruchten |
Zwarte linzen, kapucijners |
Vlees/Vis |
Kip, kalkoen, wild |
Alle overige vlees en vis |
Noten/zaden |
Zonnebloem- en pompoenzaden |
Alle noten en overige zaden |
Vetten |
Ghee, mosterd-, saffloer- en zonnebloemolie |
Alle overige oliën |
Zuivel |
Karnemelk, sojamelk en geitenmelk |
Alle overige zuivel |
Kruiden |
Alle kruiden |
Zout, ketjap, azijn |
Zoetstoffen |
Honing |
Alle overige zoetstoffen |
Drank |
Kruidenthee (liefst van gember, zwarte peper, fenegriek en komijn), thee, warm water |
Koud water, alcohol, soft drinks |
Speenkruidstraat 79, 3765 AB Soest, 035-6022680, ayurveda@wilderoos.nl, www.wilderoos.nl
|